Gipskarton yoki G‘isht: Qay biri ekologik tozaroq?

Qurilish materiallarini tanlashda tobora ko‘proq odamlar pishiqlik va chidamlilikdan tashqari, ekologik tozalikka ham e’tibor beradilar. An’anaviy ravishda g‘isht – bu «tabiiy» material sanaladi, ammo amalda gipskarton ekologik tozaroq. Negaligini ko‘rib chiqamiz.

1. Havo sifatiga ta’sir

G‘isht

• G‘ishtli devorlar oraliq qorishmalar talab qiladi, sement suvoq qo‘llanilishi mumkin, ko‘pincha bu qorishmalar sinalmagan sifatga va shubhali ishlab chiqarishga ega bo‘ladi, tarkibida zararli, masalan, radioaktiv moddalar bo‘lishi mumkin.

Gipskarton

• Gipskarton plitalar zaharli aralashmalarga ega bo‘lmaydi va tarkibida zararli moddalar yo‘q. Tabiiy gips va kartondan tayyorlanadi.
• Xonadagi namlikni sozlab turadi: gips ortiqcha namni o`ziga tortadi, quruq havoda esa uni qayta chiqaradi. Plitalarning ayrim turlari hatto havoni filtrlashi mumkin.

2. Ishlab chiqarishning ekologik tozaligi

G‘isht

• Pechlarda 1000°C gacha bo‘lgan haroratda toblanadi, bu ko‘p miqdorda energiya (ko‘mir, gaz, elektr) talab qiladi.
• Ko‘pincha ekologik talablar va energiya tejamkorlik talablariga muvofiq kelmaydigan shubhali korxonalarda ishlab chiqariladi.
• yetkazib berish uchun ko‘proq resurslarni, ko‘proq yuk avtomobillarini, demak ko‘proq yoqilg‘ini talab qiladi.
• Atmosferaga katta miqdorda CO₂ chiqarib, uglerod izini kuchaytiradi.

Gipskarton

• Ishlab chiqarish kamroq energiya sarfini talab qiladi, chunki gips maksimum 280°C haroratda toblanadi.
• Zamonaviy gipskarton zavodlari yuqori ekologik standartlarga rioya etadi. Ilg‘or korxonalar esa, qayta tiklanuvchan energiya manbalari, masalan quyosh batareyalari bilan ta’minlangan.
• Zamonaviy gipskarton zavodlari yopiq qayta ishlash siklida ishlab, chiqindilarni minimallashtiradi.
• yengilligi tufayli yetkazish uchun minimum resurs talab qiladi.

3. Energiya-tejamkorlik va qulaylik

Agar tashqi devorlar haqida to‘xtalinsa

G‘isht

• Yuqori issiqlik o‘tkazuvchanlikka ega, shu sababli qo‘shimcha issiqlik izolyatsiyasini talab qiladi.
• G‘ishtli devorlar uzoq muddat isiydi va soviydi, bu isitishga xarajatlarni oshirishi mumkin.

Gipskarton

• Issiqlik  izolyatsiyasiga ega karkasli tizimlar tarkibiga kiradi, bu issiqlik yo‘qotilishini kamaytiradi. Ha, to‘g‘ri tushundingiz – tashqi devorlarni ham maxsus gipskartondan qurish mumkin.
• Ko‘pqatlamlilik va issiqlik o‘tkazuvchanligi kamligi hisobiga yaxshiroq energiya samaradorlikni ta’minlaydi.

Agar ichki devorlarga to‘xtalsak, issiqlik o‘tkazuvchanligining yuqoriligi tufayli g‘ishtning qulayligi kamroq. «Sovuq» material. Gipskarton devorlar esa, «iliq», issiqlik o‘tkazuvchanligi bo‘yicha yog‘ochga yaqin. Tasavvur qiling, qanday o‘rindiqda o‘tirish qulayroq – toshlidami yoki yog‘ochlidami. 

4. Utilizatsiya va qayta ishlash

G‘isht

• Buzilgan g‘ishtli konstruksiyalarni qayta ishlash qiyin, qurilish chiqindisi esa poligonlarda katta joy egallaydi, yo‘l chetidagi qurilish chiqindilari uyumlariga bir qarang. 

Gipskarton

• yengil devorlar, utilizatsiya uchun kamroq material.
• Takroran ishlatish imkoniyati, materialni shikastlamay devorni buzish mumkin.
• Yangi gips materiali qilib qayta ishlash mumkin.
• Gipskarton chiqindilar tuproqda qurilish g‘ishtiga qaraganda tezroq chiriydi. 

Xulosa

G‘isht an’anaviy qurilish materiali bo‘lishiga qaramay, uni ishlab chiqarish va utilizatsiyalash atrof-muhitga sezilarli ziyon keltiradi. Gipskarton bir necha parametrlarga ko‘ra yutadi:

• Ishlab chiqarishda va yetkazib berishda kamroq energiya talab qiladi,
• Devorlar zararli moddalar ajratmaydi,
• Namlikni sozlab turadi,
• Yuqori energiya samaradorlikka ega,
• Qayta ishlanishi oson.

Shu sababli gipskartonni zamonaviy qurilish uchun ekologik tozaroq tanlov deb hisoblash mumkin.